پلاستیک ها به طور کلی موادی با مقاومت بالا هستند که با اسید ، باز و مواد شیمیایی معمول به سختی واکنش نشان می دهند . این مواد کاملا در برابر میکرو ارگانیزمها مقاوم بوده و در نتیجه زیست تخریب پذیر نیستند ، لذا دورریز ضایعات پلاستیکی با فرایندهای عملیاتی مواد جامد و مایعات معمول امکان پذیر نمی باشد . یکی از پرمصرف ترین پلاستیکها ، پلی اتیلن ترفتالات با نام اختصاری PET است .پلی اتیلن ترفتالات در زمینه ای مختلف چون الیاف ، فیلمها ، غشاها ، بطری های نوشیدنی و بطری های آب معدنی و پریفرم ها ، فیلم برای قالبگیری فشاری و صنایع بسته بندی فیلمهای رادیوگرافی و نوارهای ویدیویی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از فراوان ترین انواع ضایعات PET بطری های نوشیدنی و بطری های آب معدنی است و بازیافت ضایعات بطری این پلیمر اهمیت زیادی پیدا کرده است .شایان ذکر است که بازیافت PET و بطری های آب معدنی یکی از موفق ترین نمونه های بازیافت پلیمر ها بوده است . روشهای بازیافت پلی اتیلن ترفتالات شامل بازیافت مکانیکی ، فیزیکی و شیمیایی می باشد . بازیافت مکانیکی : این روش به نوعی مرحله آماده سازی برای بازیافتهای فیزیکی و شیمیایی می باشد .بطری های نوشیدنی PET ، بطری های آب معدنی و پریفرم شامل چندین نوع ماده هستند که عبارتند از PET ، پلی اتیلن با دانسیته بالا ( HDPE) ، آلومینیوم ، کاغذ ، فیلم پلاستیکی و چسب که همگی قبل از به کارگیری PET باید جداشوند چرا که آلاینده های بزرگترین عامل نزول خواص فیزیکی و شیمیایی PET بازیافتی در حین فرایند می باشند . از انواع آلاینده های می توان به موارد زیر اشاره کرد : 0 آلاینده های تولید کننده اسید 0 آب 0 آلاینده های رنگی 0 استالدئید الف) فرایندهای مکانیکی : دو روش در این مرحله از بازیافت PET توسعه یافته است . در روش اول، بطریها تکه تکه شده و واحد فرایند - جایی که به قطعات کوچک خرد می شوند منتقل می گردند. براده ها در حجم و سرعت بالا به HDPET، PET، آلومینیوم ، کاغذ و باقیمانده به صورت چسب جدا می شوند .در روش دوم ، کل بطریها در فرم اولیه به واحد فرایند منتقل شده و در آنجا برچسب و کاپ پایه طی یک فرایند مکانیکی جدا و بخش PET از بطری ها به صورت جداگانه شسته و خرد می شوند. ب) جداسازی بعد از گرانول سازی گرانولها علاوه بر PET ممکن است حاوی HDPE از کاپ پایه ، آلومینیوم از درپوش وحلقه بخش گردن بطری، برچسب های کاغذ یا فیلمهای پلاستیکی ، چسب برای چسباندن برچسب و بعضی مواقع پوششی از PVC باشند . ج) جداسازی بطری های PVC فلسهای PET بازیافت شده باید عاری از PVC باشند چرا که در فرایندهای بعدی مشکل آفرین خواهند بود . به طور مثال ، در فرایند بازیافت فیزیکی که نیازمند حرارت بالا است ، این حرارت منجربه تخریب و تجزیه PVC باقیمانده در مخلوط شده و در نتیجه باعث افت خواص و تیره شدن موضعی قطعات می گردد. جدا سازی PVC در اروپا اهمیت بالایی دارد چرا که بطری های PVC به مقدار زیادی در محصولاتی که حاوی نوشیدنی های کربناتی هستند به کار می روند . بازیافت فیزیکی : بعد از اتمام بازیافت مکانیکی ، گرانول های RPET به تنهایی و یا به صورت ترکیبی با PET خالص اولیه و یا آلیاژی از پلیمرهای دیگر برای تولید قطعاتی که عموما خواص و کیفیت بالایی ندارند مورد استفاده قرار می گیرند . عمده ترین ایراد این روش بازیافت ، افت خواص محصول در طی هر سیکل از فرایند می باشد که این مسئله به دلیل کاهش جرم مولکولی رزین بازیافتی است که با گسستن زنجیرها از طریق واکنشهای هیدرولیز توسط آب و یا ناخالصیهای اسیدی باقیمانده و یا تخریب در اثر گرما رخ می دهد ،لذا روش بازیافت فیزیکی کمتر مورد توجه قرار گرفته است . بازیافت شیمیایی : بین روشهای دیگر بازیافت پلیمرها ، بازیافت شیمیایی اکثر پلیمرهایی که از پلیمریزاسیون تراکمی به دست آمده اند و حساس به پاره شدن زنجیره پلیمری هستند بسیارمورد توجه می باشد .پلی آمیدها ، پلی اوره تان ها ، پلی استرها جزء این گروه پلیمرها می باشند .PET یکی از پلیمرهایی است که به روش شیمیایی بازیافت می شود و می توان گفت که بازیافت PET همزمان با تولید آن در مقیاس صنعتی عرضه گردید، به صورتی که از این روش برای از بین بردن ضایعات چرخه تولید PET استفاده شد. گستردگی محصولات به دست آمده از این روش یکی از دلایل بازیافت شیمیایی پلی اتیلن ترفتالات است . روشهای بازیافت پلی اتیلن ترفتالات بصورت شیمیایی با توجه به دلایل عملی به گروههای زیر تقسیم می شوند : 1- متانولیز Methanolysis 2- گلیکولیز Glycolysis 3- هیدرولیز Hydrolysis 4- آمونولیزAmmonolysis 5-آمینولیزAminolysis 6-روشهای دیگر تاکنون عمدتا متانولیز و گلیکولیز در مقیاس صنعتی استفاده می شود . البته در سالهای اخیر تولید محصولات میانی الیگومری بیشتر مورد توجه قرار گرفته است و گلیکولیز اهمیت بیشتری یافته است .
|